2 Ouverture

Er is de laatste jaren in Nederland een grote opleving in de belangstelling voor musicals. Nadat in de jaren zeventig vooral Annie M.G. Schmidt en Harry Bannink enkele musicalproducties schreven en er sporadisch een buitenlandse musical naar ons land werd gehaald, zien we nu dat grote musicals het lange tijd in ons land volhouden. Meestal zijn het van oorsprong Engelstalige shows die in een Nederlandse vertaling worden uitgevoerd. Niet alleen professionele gezelschappen storten zich op musicals, maar ook semi-professionele en amateurgroepen weten hun weg te vinden in het ondoorzichtige woud van rechtenbureaus en agentschappen. Niet zelden kiezen zij een musical die nog niet vertaald is, of waarvan de vertaling nodig aan vervanging toe is. Er moet een vertaling gemaakt worden; een vertaling van een literaire – of zo u wilt – poëtische tekst.

Binnen de musicalwereld zijn de teksten van de Amerikaanse componist/tekstschrijver Stephen Sondheim misschien het vernuftigst. Hij speelt met taal en dwingt zo de vertaler hetzelfde te doen.
Dat het vertalen van musicalliedjes op zich al geen sinecure is, is een voor de hand liggende constatering. Maar met welke aspecten krijgt de vertaler te maken tijdens het vertaalwerk? Hangt hij een bepaalde theorie aan, en gebruikt hij die bij het vertalen? Levert de stijl van Sondheim nog extra problemen?
Om een antwoord te kunnen geven op bovenstaande vragen, zal ik allereerst enkele vertaaltheorieën kort uiteenzetten en vervolgens ingaan op literair vertalen en het vertalen van liedteksten. Vervolgens krijgt de lezer meer informatie over musicalgeschiedenis, componist Stephen Sondheim en zijn show Sweeney Todd.
Hoofdstuk 5 behandelt allerlei vertaalaspecten met voorbeelden en commentaren van twee vertalers. In hoofdstuk 6 wordt dan geprobeerd theorie en praktijk te koppelen.
Graag verwijs ik naar de tekstfragmenten in hoofdstuk 7. Het is ondoenlijk om alle fragmenten tot in de kleinste details te ontleden. De belangstellende lezer kan aan de hand van de komende hoofdstukken zijn eigen conclusies trekken uit de vertaalde fragmenten.

Het is nadrukkelijk niet mijn bedoeling om een vertaling te bekritiseren of te prijzen. Mede daarom zijn de namen van de vertalers vaak vervangen door DT1 en DT2. Helaas blijkt het niet altijd mogelijk om een waardeoordeel te vermijden, vandaar deze opmerking.