5.6 Taal en afkomst

Om verschil in afkomst, opleiding en ‘maatschappelijk aanzien’ te onderscheiden hebben de diverse hoofdfiguren hun eigen taal. Dit verschil in taalgebruik, of eigenlijk taalniveau, wordt door taalkundigen het register genoemd.
De hoofdpersonen zijn als volgt in te delen:

Sweeney Todd spreekt normaal Engels, b.v. tegen Mrs. Lovett:

There’s a hole in the world
Like a great black pit
And it’s filled with people
Who are filled with shit.” (T_BT pag. 62)

Maar hij kan, als dat moet, op hetzelfde niveau communiceren als b.v. rechter Turpin, zoals in de ‘gezongen brief’:

Most Honorable Judge Turpin –
Most Honorable –
Honorable!
I venture thus to write you this –
Urgent note to warn you that the hot-blooded –
Young –
Sailor has abducted your ward Johanna
[…]
Your obedient humble servant,
Sweeney Todd.” (T_BT pag. 92)

Mrs. Lovett spreekt Cockney (het plat-Londens), met alle bijkomende
klankeigenschappen:

Have to hand it to her –
Wot I calls
Enterprise,
Popping pussies into pies.
[…]
And I’m telling you them pussy cats is quick.” (T_BT pag. 24)

Hier daar en schijnt ze wel een enkel ‘duur’ woordje te hebben opgepikt, maar over het algemeen praat (zingt) zoals ze gebekt is.

I’ll warm my bones
On the esplanade.” (T_BT pag. 88)

De woorden c’est tout van Lovett (in de DT2-vertaling van By The Sea) zijn
volgens Van der Eerden woorden die Mrs. Lovett niet zou gebruiken. Ze gebruikt weliswaar sporadisch moeilijke woorden in de T_BT, maar geen Frans.

Ook Tobias (de assistent van Pirelli en later van Lovett) weet evenals Mrs. Lovett zijn mondje te roeren. Van Dijk merkt op, dat Tobias netter spreekt wanneer hij een lesje opzegt (zoals in de introductie van Pirelli en de opening van de tweede akte), hoewel ook hier nog plat Engels doorheen straalt:

Ladies and gentlemen
May I have your attention, perlease!
Do you wake every morning in shame and despair
To discover your pillow is covered with hair
Wot ought not to be there? (T_BT pag. 32)

Dat is minder het geval als hij spontaan iets zegt, zoals in Not While I’m Around. Tobias moet meer naar de woorden zoeken:

Being close and being clever
Ain’t like being true.
I don’t need to, I won’t never
Hide a thing from you,
Like some. (T_BT pag. 94)

Pirelli doet zich voor als Italiaan, maar is een Engelsman. Zijn Italiaans accent (vergelijkbaar met dat van de Italiaan in de televisiereeks ’Allo, ’Allo) ligt er heel dik op en werkt lachwekkend:

Perhaps, signorini, signori,
You like-a I tell-a
Da famous-a story
Of Queen Isabella,
Da queen of-a Polan’
Whose toot’ was-a swollen,
I pull it so nice from her mout’
That-a though to begin
She’s a screaming-a murder,
She’s later-a swoon-a wid
Bliss an’ was heard-a
To shout:
“Pull all of ’em out!” (T_BT pag. 39)

De i’s worden hierbij natuurlijk als ie’s uitgesproken.

Rechter Turpin spreekt nog iets beschaafder dan zijn kruiperige rechterhand Bamford, die op zich al zeer correct spreekt. Daar passen woorden als ietsie in een Nederlandse vertaling volgens Van der Eerden niet in.
Van Dijk: “Het is geen ouderwets Engels, maar officieel Engels.”

Turpin:
You see, sir, a man infatuate with love,
Her ardent and eager slave.
So fetch the pomade and pumice stone
And lend me a more seductive tone,
A sprinkling perhaps of French cologne,
But first, sir, I think – a shave. (T_BT pag. 57)

Bamford:
Fret not though, my lord,
I know a place, my lord,
A barber, my lord, of skill,
Thus armed with a shaven face, my lord,
Some eau de cologne to brace my lord
And musk to enhance the chase, my lord,
You’ll dazzle the girl until
She bows to your every will.” (TBT pag. 52)

En dan is er nog de bedelares. Zij spreekt net zo slordig en angstaanjagend als ze eruitziet en is in de ogen van alle anderen onfatsoenlijk. Ze is tevens de voorspellende heks in het stuk:

’Ow would you like a little squiff, dear,
A little jig jig,
A little bounce around the bush?
Wouldn’t you like to push me crumpet?
It looks to me, dear,
Like you got plenty there to push. (T_BT pag. 20)

There! There!
Somebody, somebody look up there!
Didn’t I tell you? Smell that air!
City on fire!
Quick sir! Run and tell!
Warn ’em all of the witch’s spell!
Mischief … Mischief … Mischief …
Fiend …
Alms … Alms … (T_BT pag. 85)

De twee tortelduifjes Anthony en Johanna spreken keurig Engels, en passen keurig in het rijtje tussen Todd en Bamford:

Anthony:
Ah, miss,
Look at me, look at me, oh,
Favor me, favor me with your glance.
Ah, miss,
Soon we’ll be, soon we’ll be gone
And sailing the seas
And happily, happily wed
In France. (T_BT pag. 104)

Johanna:
How can you jubilate,
Sitting in cages,
Never taking wing?
Outside the sky waits,
Beckoning, beckoning,
Just beyond the bars.
How can you remain,
Staring at the rain,
Maddened by the stars? (T_BT pag. 29)

Registerverschillen zijn zeker in een klassenmaatschappij als in het Verenigd Koninkrijk zeer belangrijk. In Nederland is dit verschil veel minder groot. Het is (op enkele uitzonderingen na) ook niet belangrijk wat voor Nederlands je spreekt. Er zijn echter ook bij ons regionale verschillen aan te wijzen. Het enige duidelijke regioaccent (‘regiolect’) in Sweeney is het Cockney van b.v. Mrs. Lovett. In het verleden zijn Cockney-accenten meestal vertaald met plat-Amsterdams. Het bekendste voorbeeld is wel de vertaling van de Doolittles in My Fair Lady door Seth Gaaikema. Ook Koen van Dijk (opgegroeid in Amsterdam) koos voor het Mokums, maar Van der Eerden (een geboren Rotterdamse) hoorde in het Cockney toch meer een Rotterdams accent. Ze zegt overigens dat het nauwelijks aan de zinsbouw e.d. te merken is, maar door een Rotterdammer uitgesproken klinken (vooral de Lovett-fragmenten) onmiskenbaar Rotterdams. Volgens haar wordt Cockney al te snel Amsterdams dialect. Accent en dialect zijn twee verschillende dingen. Mrs. Lovett spreekt in DT2 met Amsterdams accent.